Deve Gözü - Cengiz Aytmatov Aytmatov’un felsefi derinlik taşıyan “Deve Gözü” adlı eseri, eski Doğu Almanya’da ders kitabı olarak okutuluyordu. İnsanın idealerine ulaşmak için verdiği mücadeleyi anlatan eserin neden ders kitabı olarak tercih edildiğini anlamak güç değil: “İdeal insan”ın mücadelesi veriliyordu Doğu Bloku’nda. Kimse inanmış, inanmamış bu o kadar önemli değildi. Eserde ideal insan öyle kuru özelikleriyle değil, inandırıcı, iç hesaplaşmalarla dolu olduğu kadar, görünür dış mücadelelerle de sağlam bir tabana oturtulmuştur. “Ben onun için ağlamıyorum! İnanıyordum, hayal kuruyordum. Neye inanıyordum? Ne diye hayal kuruyordum?” Bunları öyle bir sesle söyledi ki bütün bozkır hâline acıdı, inledi sandım. “Çalışkan çocuk diyordum, içindeki kötülük gidecek diye düşünüyordum. İyilikle, sevgiyle yüreğini ısıtmak istiyordum onun. Evet. At da çalışkan ama insan yine insan, her şeyden önce o vicdan taşıyor. İş, insanı mutlu yapar, bir anlam kazandırır. O bunları anlayamadı. Ah nasıl da küçük düşürdüm kendimi…” İnsanın temel meselelerini, aşkını, hasretini, düşüncelerini kısacası insanı anlatı Cengiz Aytmatov. Kökü Manas’tı. Gelenekten geleceğe uzanıyordu düşünceleriyle. Yepyeni ufuklara açılıyordu. Çocukluğunda dinlediği masalar, gençliğinde hasret ve hüzünle eşlik etiği şarkılar, ozanların yaktığı türküler dünya görüşünün temelini oluşturdu. İnsanların gönlünü kazandı eserleriyle. Dünyanın dört bir tarafında okundu. O, yazılmamış bir tarihin dilini keşfederek sadece insanları ve tabiatı değil, insanın ve tabiatın hâlerini bu dile anlatıyor eserlerinde. Okuyucuyu çeken de onun bu özgün kurgusu ve üslubu oluyor.